Informacje Ogólne

[el roberto]

Ustrój:

Na czele Port Ottomańskiej stoi niemal wszechwładny Sułtan, a ogranicza go jedynie szariat, któremu nawet on musi się podporządkować. Jego decyzje są święte i mogą pozbawić stanowiska nawet najbardziej wpływowych dygnitarzy państwowych. Żaden Sułtan nie może jednak rządzić całkowicie samodzielnie i potrzebuje ludzi, z których pomocą sprawuje władzę. Zaraz po Sułtanie najważniejszą osobą w państwie jest Wielki Wezyr, pełniący niejako funkcję Szefa Rządu. Do jego zadań należy przede wszystkim koordynacja pracy wszystkich podległych mu urzędników i organizacja polityki wewnętrznej państwa. Wielki Wezyr reprezentuje Sułtana także podczas oficjalnych spotkań dotyczących polityki zagranicznej i jest szanowany przez wszystkich ambasadorów, którzy mają z nim do czynienia (w końcu jego słowo jest wolą Sułtana, a on posiada jego pełnomocnictwo).

Sułtan posiada także swoją radę, która nazywana jest „Dywanem”, a w jej skład wchodzi oczywiście Wielki Wezyr, a także niżsi od niego rangą Wezyrowie, których zazwyczaj jest czterech. W zależności od okoliczności zdarza się, że na zebranie Dywanu zapraszani są także skarbnicy państwowi, dowódcy wojskowi, a także przywódcy religijni i mniej wpływowi urzędnicy. Obrady Dywanu odbywają się najczęściej w Ankarze w pałacu należącym do Sułtana i mają miejsce co najmniej raz w roku. Przewodzi im Wielki Wezyr, a Sułtan najczęściej przysłuchuje się temu z ukrycia, choć i tak każdy z uczestników jest świadom jego cichej obecności. Zdarza się jednak tak, że Sułtan osobiście bierze udział w obradach, szczególnie, gdy do podjęcia są bardzo istotne decyzje, np. dotyczące wypraw wojennych. Dywan pełni także funkcję sądu najwyższego, gdzie zajmowano się odwoływaniem wyroków przyznanych przez kadich, czyli sędziów lokalnych.

Aby lepiej zrozumieć organizację Porty Ottomańskiej, warto zapoznać się także z określeniami dotyczącymi dostojników państwowych:

Şehzade - najstarszy syn Sułtana, który według zwyczaju najlepiej nadaje się do stania się jego następcą.
Bey – zwrot stosowany wobec oficerów i urzędników państwowych.
Efendi – uczony, pisarz, artysta.
Mufti – uczony, znawca prawa muzułmańskiego.
Pasza – wysoki urzędnik turecki - zwrot grzecznościowy stosowany wobec gubernatorów prowincji oraz generałów.
Ulem – uczony, znawca teologii.

Aktualny ustrój państwa można określić jako Militarną Teokrację, która opiera się na dwóch filarach – duchowieństwie i armii oraz wszechwładzy Sułtana ograniczanej jedynie nakazami Koranu. Święta Księga Islamu jest jedynym źródłem prawa, ale stanowi je władca, a formalnie o zgodności jego decyzji z prawem boskim orzeka Kalif. Sułtan może zwrócić się do niego z prośbą o opinię, jednak nie musi traktować Kalifa jako ostatecznej instancji. Kler w Porcie Ottomańskiej jest finansowany z kasy Sułtana, który w zamian oczekuje lojalności i współpracy. Jeśli woli takowej współpracy zabraknie, władca nie zmienia kwestionowanej decyzji, lecz… aktualnie sprawującego urząd Kalifa. W Porcie Ottomańskiej do otwartych konfliktów między Sułtanami i Kalifami dochodziło jednak rzadko, gdyż zabezpiecza przed tym przemyślany system kształcenia elit i awansowania duchownych. Kolejni Sułtani z dynastii Osmanów stopniowo wyprowadzali edukację z domów prywatnych i meczetów, zakładając samodzielne szkoły państwowe – medresy. Aktualny Sułtan Abdul II Osman dokończył niedawno tego dzieła, tworząc i wprowadzając skutecznie w życie pięciostopniowy system nauczania. Edukacja na poziomie podstawowym odbywa się w szkółkach koranicznych, w których uczniowie poznają podstawowe prawdy wiary, uczą się na pamięć fragmentów Koranu, a przede wszystkim opanowują umiejętność czytania i pisania. Potem uczniowie przechodzą przez cztery poziomy medres, a ukończenie każdego z nich otwiera dostęp do coraz wyższych stanowisk w strukturach skartelizowanego państwa.

Dynastia Osmanów znajduje uzasadnienie dla niekończących się podbojów w rozumianym dosłownie religijnym nakazie prowadzenia świętej wojny. Uczeni duchowni (Ulemowie), korzystający z licznych przywilejów, gorliwie wspierają ustrój Militarnej Teokracji. Pokrzepiają oni dowódców wojskowych w trakcie walk, a tych do świętej wojny motywuje nie tylko wizja rajskich rozkoszy po śmierci za wiarę, lecz równie atrakcyjna wizja korzyści doczesnych. Sułtan jest właścicielem całej ziemi w Porcie i tylko on może ją nadawać podwładnym. Areał do rozdania będzie się powiększał wraz z podbojami, a o tym kto i co otrzyma, decydować będą dokonania wojenne. Ottomańscy wodzowie wiedzą, że idąc na wojnę walczą o swoje przyszłe majątki. Gdy już je posiądą, będą musieli stawiać się na każde wezwanie Sułtana, nie tylko osobiście, ale i z wyekwipowaną na koszt państwa określoną liczbą żołnierzy znajdującą się pod jego komendą. Co istotne, nadane majątki nie podlegają dziedziczeniu, dlatego w Porcie nie powstała rodowa szlachta. Jeśli ktoś nie potrafi zadbać o swoją karierę, czeka go społeczna degradacja. Zdarzało się więc, że synowie Emirów pracowali jako szewcy, krawcy czy handlarze na bazarach. Nikt ich z tego powodu nie wytykał palcami, gdyż Ulemowie zadbali, by zasada że wszyscy muzułmanie są równi, mocno zakorzeniła się w mentalności wyznawców.